Ažurirano u avgustu 2024.
Jedna od stvari zbog kojih sam bila izuzetno uzbuđena pre nego što sam došla u Lisabon, bili su portugalski moreplovci i Vasko da Gama, odnosno istorija prekomorskih istraživanja i velikih geografskih otkrića. Čuveni istraživači su kretali put nepoznatih mora i zemalja, a pojedini su započinjali svoja putovanja upravo iz Barselone ili Lisabona.
Toliko mi se dopao mural iz jedne od metro stanica u Lisabonu, na kojem su predstavljeni „stari“ istraživači a to je bio samo početak otkrivanja portugalskih moreplovaca i Vaska da Game.
Portugalski moreplovci
Takođe, uživala sam čitajući „Putovanja Marka Pola“, knjigu koju su i Kristofer Kolumbo i Ferdinand Magelan nosili sa sobom na svojim plovidbama prema Americi (odnosno, Indiji), par vekova nakon što je ovaj venecijanski trgovac došao sa svog čuvenog putovanja po Aziji. Magelan je zapravo bio Portugalac, ime mu je bilo Farnao de Magalhaes, ali ga je promenio jer je na svoje istorijsko putovanje oko sveta u 16. veku krenuo pod zastavom Španije… I puno toga ima da se vidi u četvrti Belem a što ima veze baš sa portugalskim moreplovcima i istraživačima.
Vasko Da Gama, počast istraživaču
Još jedan istraživač i moreplovac je svoje ime duboko urezao u knjige velikih svetskih otkrića – Vasko da Gama, čovek kome je Lisabon odao počast. Upravo je on i zaslužan što je Portugal procvetao i obogatio se, nakon što je njegova plovidba oko Afrike bila uspešna. Da Gama je bio prvi Evropljanin koji je pronašao plovni put do Indije krajem 15. veka. On je bio prva osoba koja je oplovila Afriku i otišla iz Evrope u Indiju 1497.
Kralj Maneul je u to vreme preuzeo presto i zemlja je obnovila svoja nastojanja da pronađe direktnu rutu za Indiju. Portugal se do tada već pozicionirao kao jedna od najmoćnijih mornaričkih zemalja u Evropi. Većinom zahvaljujući Henriju Navigatoru, koji je okupio tim stručnjaka, kartografa, geografa i navigatora u južnoj oblasti države. On je slao brodove da istraže zapadnu obalu Afrike, a kako bi raširio trgovački uticaj Portugala.
Direktan put do Indije
Bartolomeu Dias je prvi otkrio južni krak Afrike i obišao je Rt Dobre nade 1487. godine. Deset godina kasnije kralj Manuel je poslao Da Gamu da pokuša da prođe tuda i nađe dalji put za Indiju. Zapovedao je posadom od četiri broda, uključujući i njegovog „Svetog Gavrila“ od 200 tona.
Ovo je bio prvi put da su Da Gama i njegovi ljudi ikada čuli za hindu religiju, pošto su imali pogrešne informacije da u Indiji žive – hrišćani.
Iako Da Gama nije mogao „iz prve“ da ugovori značajne trgovačke poslove za Portugal, ovo putovanje će biti prekretnica i veliko otkriće. Za njegovo drugo putovanje, 1502, posadu je činilo 20 brodova i nisu retki slučajevi da su Portugalci napadali muslimanske luke duž istočne obale Afrike. Čak postoje podaci da su ubijali brojne vernike koji se vraćali iz Meke.
Da Gama je na ovaj način, u stvari, prisilio lokalne vladare da trguju sa Portugalom, što je s jedne strane rezultiralo mučkim ubijanjem, a druge je državi donelo ogromno bogatstvo i moć kao jedinoj u Evropi koja je bila ekskluzivni uvoznik začina sa Istoka. On sam je kasnije postavljen za – portugalskog vicekralja u Indiji.
View this post on Instagram
Vasko da Gama, grobnica
Jedna od prepoznatljivih lokacija u Lisabonu je manastir – Mosteiro dos Jeronimos na Trgu Imperije. Klasičan primer Manuelinove arhitekture, ogroman, zadivljujući spomenik. Sagrađen je u prvoj polovini 16. veka po nalogu kralja Manuela Prvog, i to upravo od zarade koju je omogućila prodaja robe Vaska da Game.
Ovo zdanje karakterišu elementi inspirisani plovidbom, kao što su sidra, sfere, ali i detalji koji podsećaju na ornamente poreklom sa Orijenta.
Manastir je podignut na mestu gde se nekada nalazila crkva posvećena mornarima. Kažu da se zapravo Vasko da Gama upravo ovde i molio, i to noć pre nego što je krenuo na svoje istorijsko putovanje u Indiju.
U manastiru se nalaze skulpture kralja Manuela Prvog i njegove supruge, ali i Henrija Navigatora.
Među ovim finim zidovima videćete i grobnicu Vaska da Game, Luisa de Kamoesa, pesnika, kao i pojedinih članova portugalske kraljevske porodice.
U jednom kraju zdanja nalazi se Nacionalni muzej arheologije i Muzej mornarice, u drugom Planetarijum.
Lisabon Šta obići
Na obali reke Težo grad je podigao spomenik u čast svim Portugalcima koji su učestvovali u mornaričkim ekspedicijama u 15. i 16. veku.
To je takozvani Spomenik otkrića, kameni pramac broda visok 52 metra. Na njemu se vidi figura princa, koji je okružen svitom od 21 ličnosti koje su povezane za Otkrićima („Descobrimentos“).
View this post on Instagram
U blizini je i kula Torre de Belem, možda najprepoznatljiviji spomenik grada. Mala tvrđava je izgrađena između 1515. i 1521. na vrhuncu Manuelinove ere, i nadzirala je ulaz u grad. Španci su je kasnije koristili kao zatvor.
U modernom delu grada Parque da Nacoes (Park naroda), iza velikih paviljona, Okeanarijuma, nalazi se i prostran tržni centar „Vasko da Gama“. Najbolji pogled na ovaj kompleks jeste iz žičare, koja povezuje kulu visoku sto metara koja nosi ime Vaska da Game, i izgrađena je u obliku brodskog jedra. U ovom delu grada je i moderna železnička stanica Oriente, kao i most dugačak 16 kilometara, od kojih 13 ide preko reke Težo. Ime mosta? Pa, Vasko da Gama, naravno!
Sledeći: BUĐENJE UZ POGLED NA TEŽO
Svi tekstovi SERIJE o Barseloni i Lisabonu
